Differences

This shows you the differences between two versions of the page.

--- erinnerungen_und_tatsachen [2025/05/22 16:49] – martin
+++ erinnerungen_und_tatsachen [2025/05/22 23:57] (current) – martin
@@ Line 1: / Line 1: @@
 =====Erinnerungen und Tatsachen=====
+===Een Vertäll'n von Schippbrügg, Jungfernstieg, Strandstraat, Dang'n un Strand, Fischerie, Rökerie, un all dat, wat sonst noch Wert iss över dütt Streemel Eckernför to snacken von de Tied naa de Johrhunnertwend, beed naa den irsten Weltkrieg hinn, över Leb'n un Gescheen wie'd wesen un wat sick de Tied so affspeelt hätt ==
-Abgeduckter Bericht,
+Dat besondere an düsse Geg'n weer, dat hier, dat ganze Johr dörch, een reege Betrieb herrschen dee. Vun de 38 Rökerien in Eckernför weern alleen 20 Stück an Jünfernstieg un Strandstraat tätig, wo 160–180 Obsteekerfruuns beschäftig weern. Dorto keem an de 40 Rökerknechen un Inhängers. Denn keem de Holthauers in de Holtstall'n, dor ok noch to, de dat ganze Johr beschäftig un wat to dohn harr'n, ümm all dat veele Rökerholt an Böök'n, Eek'n un Ellern, wat all verqualmt wor. Dat weern veele Hunderte von Festmeters, wat all mit de Hänn un mit dat Gescheer wie Axen, Sleegels un Kiel'n klövt wor, denn Saag, un denn to Kluftholt, un spöön haut war'n müss – een swöre Arbeit. Wenn ok noch viel Knastholt dor twischen, so mußten de Holthauers oft er dröge Kehl mit een grod Snapps spööl'n, wat denn ok ricklie maakt wor. Denn de Holthauer, de ick so kennt heeft, weern all dringfaste Lüüd, de ohne Staak sien Vitalgetränk „von Föh sien“ dat gornie dörchstahn harr'n.
-Erinnerungen und Tatsachen,
-Een Vertäll'n von Schippbrügg, Jungfernstieg,
-Strandstraat, Dang'n un Strand, Fischerie
-Rökerie, un all dat, wat sonst noch Wert
-iss över dütt Streemel Eckernför to snacken,
-von de Tied naa de Johrhunnertwend,
-beed naa den irsten Weltkrieg hinn,
-över Leb'n un Gescheen wie'd wesen un
-wat sick de Tied so affspeelt hätt,
-Dat besondere an düße Geg'n weer, dat
-hier, dat ganze Johr dörch, een reege
-Betrieb herrschen de, vun de 38 Rökerien
-in Eckernför weern alleen 20 Stück, an
-Jünfernstieg un Strandstraat tätig
-wo 160-180 Obsteekerfruuns beschäftig
-weern, dorto keem an de 40 Rökerknechen,
-un Inhängers, denn keem die Holthauers
-in de Holtstall'n, dor ok noch to de dat
-ganze Johr beschäftig, un wat to dohn,
-harr'n ümm all dat veele Rökerholt
-an Böök'n Eek'n, un Ellern wat all
-verqualmt wor, dat weern veele Hunderte
-von Festmeters, wat all mit de Hänn un
-mit dat Gescheer wie Axen, Sleegels un Kiel'n
-klövt wor, denn Saag, un denn to Kluftholt,
-un spöön haut war'n müß een, swöre
-Arbeit wenn ok noch veel Kaasholt
-dor twischen, so mußten de Holthauers
-oft er dröge Kehl, mit een grod Snapps
-spööl'n wat denn ok ricklie maakt,
-wor, denn de Holthauer, de ick so kennt
-heeft weern all dringfaste Lüüd, de ohne
-Staak sien Vitalgetränk "von Föh sien"
-dat gornie dörchstahn harr'n. XX
-Mehrere Saagerien weern in Eckernför
-beschäftieg mit Fischkistenholt hertostell'n
-vör de Fischrökerien, de Hornsche Saagerien
-weern an de Noorstraat,
-De Linausche Saagerie an de Jünferstieg
-op dat Brüggengelände, wer de grödste,
-denn wer Eldachsen, geg'n över von
-Linau dor, un später, an de Jünfernstieg
-Chrischan Dibbert (de Senator) sien Saagerie
-de een kort Tied, naa sien Fertistellung
-ok affbrenn de hee müß sien Kistenfabrik
-op de anner Sied von de Bahnövergang,
-wer opuun.
-De Linausche Saagerei de in Juli 1912
-affbrenn, wo für mehrere Daag een
-Grodfüür entstahn wer, bie de Saagerie
-leeg dat ganz Gelände, vull von grod dicke
-Böökenstämme, de saagt un schält warn
-müßen vör de Herstellung von Fischeistenholt,
-dat to de verschiedenen sorten von Kisten,
-torech sneen wor, dat fertige Kistenholt
-wor nahstens an de Fischrökerien, Kistenfabriken,
+----
-un Nagelbööns utleevert, hier to de verschiedene
-Kistensorten tosaam nagelt, dat geev, ½ Wall,
-¾ Wall, 1 Wall,1½ Wall un 2 Walls Kisten, eenmaal
-vör Sprotten un vör Siel'n un Vull-
-hering, veele von de Kisten wor'n in Heemarbeit
-von ole Lüüd in er Wohnungs ferdi nagelt,
-de meißte Kistennagelie wer von Jungs, un
-Lüüd maakt, op to Huus in de Rökerien,
-sölbst oder op de Nagelbööns vun de Kistenfabriken,
-jede Kist müß irst Oprahmt, un denn
-Bormt warn, (Rahmen u. Boden), vör 100 Kisten
-de fertie nagelt, geev dat dormaals 50 Penn.
-In de Rökerien wor'n de, mit de verschiedene
-Sorten Fisch verpackte Kisten, meistens von
-Jung's, mit een Deckel to nagelt. Joh. Klemsen
-weer de irste vun de Rökerien, de sick een
-Nagelmaschien vör'd to nageln, de Tied
-anschaffen de, dat mud 1913 wesen sien.
-Weern de Kisten mit een Deckel verseen, worn
-se in verschiedene Kollis to saam snört, un
-so vör de Versand mit Bahn oder as Postgut
-ferdie maakt. Dat Fischwark wat Sprotten,
-Hering un Siel'n bedreeb, wor dormaals
-naa Wall (80 Stück) köft un verköft, deshalb
-ok de verschiedene Kistensorten. Veele von de
-Jung's, de in de Rökerien de Kisten nageln,
-deen, bleem meistens naa er Konfermatschon
-in de Rökerien bie to arbeiten, se stünn denn
+Hier möchte ich noch einfügen, dass eben vor dem 1. Weltkrieg der alte Schellhammer, der auf der Hasenheide in einem der glasauschen Häuser wohnte, sich eine Motorsäge angefertigt oder anfertigen lassen hatte – auf Rädern – und somit bei vielen Räuchereien ihr Räucherholz damit zu Klaftholz gesägt hatte. Es war eine große Erleichterung für die alten Holzhauer in den Räuchereien. So schafften sich die Räuchereien in Gemeinschaft nach dem 1. Weltkrieg auch die großen Spönhaumaschinen an.
-mit de Johr'n aß Rökerkecht vör de Löökers
-beed dat se old weern.
-De Obsteckerfruuns besorgten dat gröne Fischwark,
-op de Speeten (Spiese) to stecken, wat ok leern'd
-war'n müß, een grod Andeel von düsse
-Fruuns weern Fischerfruuns, de ganze
-Fischobsteekerie de Tied, wenn in de Saison
-von Harvst beed Fröhjahr, grode Mengen
-von Blankfisch anland worn, op hiesige
-oder fremde, swöre Stück Arbeit vör de
-Fruuns, so göng'n er Arbeitstied, veelmaals
-von morgens 6 oder 7 Uhr beed Obends hinto
--11 jo oftmaals beed de Klock 12 des Nachts,
-un se weern, bloß een Stunnstied över de
-Middag utscheid, ümm er beed Etten
-daal to sluken, un maal non rechten,
-in'd Huus to sehn, to Kaffeetied un Obendbrot
-müßen de grod Kinner er Mudders wat hin
-bring'n, wenn de Vadders in'd Huus weern,
-sonst, mußten de Kinner sölbst wat torecht,
-maaken. Dörch dat lange, op een Placken
-stahn an de Opsteekdisch, veele Fruuns
-harr'n, sick dorbie, Krampadern un
-sönst wat an er Beens wegghohlt, wo
-se mit dee Johr'n, veel Leid'n mit harr'n,
-over dat Geld, wer de Tied manchmaal
-heel knapp, so mußten de Fruuns
-wenn'd nödig, wat mit Verdeen, in veele
+----
-Familien weern dormaalige Tied een barg
-Kinner, de man all satt un ok wat ümm
-un an hemm mußten, deshalb mußten
-de grod Jung's un Deerns, op irgend een
-Aart un wies, all een paar Groschen mit
-verdeen, to de Ünnerhold von de Familie
-op dörch Kisten nageln, oder sonst een
-Gewerbestell, denn jede Pennig wer nödie,
-Wenn de Saison vör de hiesige Fischerie
-in uns Föör anfang'n de un mit grod
-Fänge an Hering, Siel'n, un vör all'n, an
-Breedeln (Sprotten) an'd Markt keem, dorto
-noch veel Fischwark wat över See, mit de
-Beltböö vun Dänemark, mit de Iisenbahn
-ut Utland keem däglig veelmaals 8-10
-Wagons bie uns an'd Markt, op vun
-Dänemark, Norwegen, Sweden, jo oftmaals
-ok noch von Holland, Belgien Frankreich
-un von England mit de leckeren Engelsche
-Hering, over ok veele Sprotten keem von
-de Länder, de hier angeb'n sünd.
-Denn keem noch dat Fischwark von
-Apenrad, Sonnerburg, Langballigau
-Maasholm, so wie manchmaal Elbsprotten
-un Danziger Sprotten bie uns an'd Markt
-denn wer'd een hille Tied vör de 38
-Rökerien bie uns in Eckernför.
-all dat Fischwark to verarbeiten. De grod Rökerien
-harr'n dormaals all een Gespann mit 2 Peer
-in Stall, de in de hille Tied von morgens
-Fröh, beed Obends spätt, in de Gang'n,
-weern, dat Fischwark vun de Brügg, von'd
-Aukschonsplatz ut de Wagons in Kisten
-naa er Rökerie to fahr'n, un dor afflaad'n,
-wo mit ünner an de 200 Kisten, un mehr,
-vull Fisch vör de Porten stahn deen, de all
-op de Verarbeitung lurn.
-Wat de grod Betriebe mit Peerd un Waag
-mußten, de mittlere un lütt Betriebe
-mit er Schottschekaar, oder se nehm sick
-Fuhrwark an, dat Fischwark wat se bie de
-Aukschon köft, ropp to hohln.
-Wer dat Fischwark, verarbeit, un vör de
-Versand ferdie, göng'n mit Peerd un Waag
-oder mit de Schottschekaar naa de Bahn
-oder Post hinn, so weer de ganze Dag, een
-hinn un heer, jo man kunn segg'n dat
-wer een Jagerie, mit gröne Fischwark
-von'd Markt mit Versandwaar mehr
-maals op de Dag, vull belaad'n mit de
-grod Rollwaagen, naa de Gütterschuppen
-hinn roll'n, ümm de Waagens to belaad'n,
-so wat, kann man sick hütt sien Daags
-bie uns gornie mehr vörstell'n, wat,
-dormaals in Eckernför vör sick gahn iss.
-Von de grod Betriebe weern eenige, de sick
+Mehrere Saagerien weern in Eckernför beschäftig mit Fischkistenholt hertostell'n vör de Fischrökerien. De Hornsche Saagerien weern an de Noorstraat, de Linausche Saagerie an de Jünferstieg op dat Brüggengelände, weer de gröödste. Denn weer Eldachsen, geg'n över von Linau dor, un später an de Jünfernstieg Chrischan Dibbert (de Senator) sien Saagerie, de een kort Tied naa sien Fertistellung, ok affbrenn dee. Hee müss sien Kistenfabrik op de anner Sied von de Bahnövergang opbuun.
-neben dat Rökern, op dat Marineern vun
-Hering, aß Rollmop un Bismarkhering
-instellt harr'n, mit een grod Erfolg vör de
-Absatz von düsse Waar. De Grundlaag aver
-vör de Rökerien, wer de grod hiesige Fischerie
-mit er frische Anlandung von Sprotten,
-weern se von de Morgentogfischerie, so weern
-se naa een paar Stünn, dat se fung'n weern,
-all op de Obsteekerdisch bearbeit wor'n, de
-Sprotten göng'n all ünner de Markennaam
-"Kieler Sprotten", aß Delikateß per Nachnahme
-över Postgut in de Versand.
-De Eckernförder-Fischerie, mit Fischmarkt,
-un Rökerien, wer to de Tied dat grödste an
-de ganze Ostseeküst in all dree Kategorien.
-Bie 1900 rümm sünd 70-72 Handwaad'n
-in Eckernför in Betrieb wesen, dor to hörn
-alleen 140-144 Böö vun 9 mtr. Länge mit
--4 Mann Besatzung op jedes Boot, hinto
-keem noch mehrere Böö mit 3-4 Mann
-an Bord, de mit Breedelgarns (Stellnetze für Sprotten)
-fischten, een grod Deel an Quatschen (Quase)
-de mit een Bünn utrüst, ümm Plattfisch
-un Dösch lebend an'd Markt to bring'n
-un mit Büttgarn, Büttwaad un mit
-de Tuck fischten (Tuck=Schleppnetz)
-De Tuckerie kunn, bloß uterhalb von de Hoheits-
+De Linausche Saagerei, de in Juli 1912 affbrenn, wo für mehrere Daag een Grodfüür entstahn weer. Bie de Saagerie leeg dat ganze Gelände vull von grod dicke Böökenstämme, de saagt un schält warrn müssen vör de Herstellung von Fischkistenholt, dat to de verschiedenen Sorten von Kisten torech sneen wor, dat fertige Kistenholt wor nahstens an de Fischrökerien, Kistenfabriken un Nagelbööns utleevert, hier to de verschiedene Kistensorten tosaam nagelt. Dat geev ½ Wall, ¾ Wall, 1 Wall, 1½ Wall un 2 Walls Kisten – eenmaal vör Sprotten un vör Siel'n un Vullhering. Veele von de Kisten wor'n in Heemarbeit von ole Lüüd in er Wohnungs ferdi nagelt. De meiste Kistennagelie weer von Jungs un Lüüd maakt, op to Huus in de Rökerien sölbst oder op de Nagelbööns vun de Kistenfabriken.
-Grenz bedreeb'n warn, to düsse Quatschen keem
-noch een ganz deel Jölln, de vör de Fischerie
-in de Binnenföör, bruck worn, op vör de Trizerie,
-Aalkörf un Stellnettfischerie, mit Büttgarn,
-Herrngarn, Makrelgarn Lahsgarn, oder Angeln
-mit 1 oder 2 Mann an Bord, Alln's tosaam
-wer dat een grod Antaal von Fischerböö,
-mit een barg Lüüd und de er Arbeit dormit harrn
-denn de ganz Fischerie eenerlei wat von Aart,
-se weern all op Segel un Reems instellt, dat
-göng'n, all mit Handbetrieb. Bie de Büttwaaden-
-fischerie ümm 1900 wer 1 Boot mit een Dampmaschien
-un een mit een Motor ut Rudköping, in Betrieb
-wesen, de Tied worn ok vun de Segelquatschen,
-de bloß irst een paar Johr, op de Nack harrn,
-eenige Ümmbuud, mit Halfdeck, un mit een
-PS 4 Tak-Dan-Motor ut Kopenhag'n, utrüst.
-Von 1902 an worn op de Glasau-Werft de irsten
-grod Quatschen von 12-14 mtr. Länge, aß Schwert
-böö mit een dörchgahn Deck von vörn beed
-achtern, mit een grod Bünn von 12-13 Foot, un
-mit een 4 Tak Motor, von 6 PS utrüst, de
-von Kopenhag'n keem, so worn se ok noch
-mit een grod Segellasch optakelt, wölk mit
-een Boomsegel, de annern mit Schootensegels,
-düsse Fischerböö weern to de Tied wull de
-grödsten un modernsten Fischerböö lang, de
+Jede Kist müss irst Oprahmt un denn Bormt warrn (Rahmen u. Boden). Vör 100 Kisten, de fertie nagelt, geev dat dormaals 50 Penn. In de Rökerien wor'n de, mit de verscheedene Sorten Fisch verpackte Kisten, meistens von Jungs mit een Deckel to nagelt. Joh. Klemsen weer de irste vun de Rökerien, de sick een Nagelmaschien vör't to nageln de Tied anschaffen dee – dat mud 1913 wesen sien.
-de Sleswig-Holsteensche Ostseeküst wesen. Een
+Weern de Kisten mit een Deckel verseen, worn se in verschiedene Kollis tosaam snört un so vör de Versand mit Bahn oder as Postgut ferdie maakt. Dat Fischwark, wat Sprotten, Hering un Siel'n bedreeb, wor dormaals naa Wall (80 Stück) köft un verköft, deshalb ok de verscheedene Kistensorten.
-Quatsch "de Hertha" wor mit een Däbelsche-Motor
-ut Kiel utrüst, womit se de ganz Tied so lang'n
-se in Betrieb wesen iss, een barg Malesche hatt
-heevt.
-De Motorn weer dormaals een grod Fortschritt
-vör de Fischerie, alleen de Erleichterung, vör dat
-hinn un heer fahrn, naa un von de Fangplätze
-sondern ok vör de Fischerie sölbst, man wer doch
-nie mehr so affhängig von de Witterung, aß
-se bloß op Segeln un Reems anwies weern,
-Ick kann mie over noch besinn, wenn ick
-as Jung'n maal mit mien Vadder an Bord
-wer, un dor leeg'n mehrere von de grod
-Quatschen vor de Holtenbrügg langsied, dat
-se dor mit een anner över snacken deen
-wenn dor noch mehr Böö mit Motorn fischten
-op de Fangplätze, de Drang toletzt dünner
-warn de, so heevt se doch dormaals ok all
-över naadacht, dat de Fangplätze mehr
-strapazeert worn, mit de Motorfischerie.
-To de grod Quatschen harrn sick eenige
-noch een lütt Plattkahn buun laaden,
-wenn se Sommerdaags maal een Tiedlang
-mit de Hankenheringsgarns fischten, un se
-harrn er Fang an'd Markt affleevert, so leepen
-eenige vör'd Vörstrand hinn, un smeeden sick
-dor vör Anker, un brögten er Netten, mit de
-lütt Kahns an Land, un deen er Netten an'd
+Veele von de Jungs, de in de Rökerien de Kisten nageln deen, bleem meistens naa er Konfermatschon in de Rökerien bie to arbeiten. Se stünn denn mit de Johr'n aß Rökerkecht vör de Löökers beed dat se old weern.
-Strand op de Strandhaaver ut breeden tom dröög'n,
-ümm de Naamiddag, deen se er Netten wer to
-saam nehm, un mit de Kahns an Bord bröögt,
-dat wer mehrere Johr'n, so maakt, beed de Fischers
-sick op er Büttgarn-Dröögplatz, mit 2 finsche Latte,
-von 24 Foot lang, aß Recken op er Stötten maakten,
-de Latten worn mit verzinkte Telefondraht
-de man in 12 cmt, lange Stücke affkneepen
-harr, in een affstand von 7-8cmt, benagelt worn,
-denn dat vör'd Vörstrand ling'n bie östlich Winn,
-mit dat rann un raff kutscheern mit de
-Kahn wer doch to ümmstendlie.
-Vör de Waadfischerie worn de irsten Motors
-ümm 1909-10 in buud, de Fischers de dat
-maakten, worn von veele Kolleg'n, aß halv
-verrück erklärt, dat de sick over bald
-annern, aß se bewiesen wor, dat de Motor
-vör de Waadfischerie zweckmäßig wer,
-dormit dat ewige Jongleern mit Masten,
-Spreeten un de Segellasch bie de Waadfischerie,
-endlie ophohln de, beed eben naa de
-irste Weltkrieg, harrn all de Handwaad'n
-de in Betrieb, sick mit een Motor utrüst,
-von de verschiedenen Typen, 4 Tak un 2 Tak,
-op Dan, Randers, Callessen Apenrad irst mit Benzol
-Motor, naheer mit 2 Takmotorn, Spidelski ut Leibzig,
-Jürgensen ut Kiel, Bergedorf, Ecke Motor von K. Rehbehn
-u.s.w. de Motorfabriken, de Motors für de Fischerie
+De Obsteekerfruuns besorgten dat gröne Fischwark op de Speeten (Spieße) to stecken, wat ok leernd warrn müss. Een grod Andeel von düsse Fruuns weern Fischerfruuns. De ganze Fischobsteekerie de Tied, wenn in de Saison von Harvst beed Fröhjohr grode Mengen von Blankfisch anland worn, op hiesige oder fremde, weer een swöre Stück Arbeit vör de Fruuns. So göng'n er Arbeitstied veelmaals von morgens 6 oder 7 Uhr beed Obends hinto 10–11, jo oftmaals beed de Klock 12 des Nachts. Un se weern bloß een Stunnstied över de Middag utscheid, ümm er beed Etten daal to sluken, un maal non rechten in't Huus to sehn. To Kaffeetied un Obendbrot müssen de grod Kinner er Mudders wat hinbring'n, wenn de Vadders in't Huus weern, sonst müssen de Kinner sölbst wat torechtmaaken.
-herstellten wußen wie Pilze ut de Eer,
-De Fischerie harr sick lang de ganze Küsten
-so bielüdden op de Fischerie mit Motorn,
-instellt.
-In de Johr'n von 1905-1907 wanderten veele
-Fischerfamilien ut, naa Apenrad, Sonerburg,
-Langballigau, Laboe un Schönbarg, se harrn
-all de Hoffnung, op de Fangplätze, de se von
-er nie Heimat ut befischen kunn, mehr
-Gelegenheit harrn, er Lebensünnerhold von
-er Familien to verbeedern, denn in Eckernför,
-wer de Fischerie eenfach över völkert, se
-kunn nie mehr jeden Fischer sien Lebends-
-Grundlaag sichern.
-De Fangplätze in Norden ümm Alsen, worn,
-so wie so all mehrere Johr'n von een ganz
-deel Eckernförder-Fischers befischt, wenn in
-de Föör bie uns wenig to fang'n wer, Hauptsächlie
-mit de Breedelgarns (Stellnetze f. Sprotten).
-Mit de oppene Segelböö weer de Fahrt naa
-de Fangplätze im Nord'n, to Wintertied mit
-allerlei riskannte Strapazen dörch de Witterung
-verbunden, wenn se dor ankeem mußten
-de Fischers sick irstmaal an Land een
-Logies söcken, dat se een Ünnerkunf harrn,
-wo geg'n de Fischers mit er grod moderne
-Motorböö, de jo er Logies bie sick an Bord
-harrn, deshalb wer dat in de Fremde fahr'n
+Dörch dat lange op een Placken stahn an de Opsteekdisch, veele Fruuns harr'n sick dorbie Krampadern un sönst wat an er Beens wegghohlt, wo se mit de Johr'n veel Leid'n mit harr'n. Over dat Geld weer de Tied manchmaal heel knapp, so müssen de Fruuns, wenn'd nödig, wat mit Verdeen. In veele Familien weern dormaalige Tied een barg Kinner, de man all satt un ok wat ümm un an hemm müssen. Deshalb mussten de grod Jungs un Deerns op irgend een Aart un Wies all een paar Groschen mit verdeen to de Ünnerhold von de Familie, op dörch Kistennageln oder sonst een Gewerbestell. Denn jede Pennig weer nödie.
-vör düsse Fischers een recht beed lichder.
-De Fischers, de sick dor mit er Familie een
-nie Heimat grün'd harrn oder wull, weern
-dor to Huus, un de ergiebige Fangplätze
-harrn se, so to segg'n, vör er Huusdöör, denn
-von all de Fischers de dormaals von Eckernför,
-eenerlei wohin utwannert sünd, hätt keen
-dat jemaals gereut, denn naa wenige Johr'n
-harrn sick veele, dor Huus un Hoff, nie Böö
-mit Motor utrüst, un ok noch sonst
-allerlei anschafft, un sick dor wohl föllt, so
-hätt man dat jümmers hört, mehrere Johr'n
-heevt ick dor, as Jung'n mien Sommerferien,
-bie Verwandte in Sonerburg verbrögt, eben so
-keem Vetters un Cousines in er Sommerferien
-maal naa Eckernför, wenn se maal fraagt,
-worn, op dat in Eckernför nie beeder wesen,
-wer, se sehn dat as een grod Glück an,
-dat se in Sonerburg, wohn deen.
-Wenn Winterdaags, maal vörkeem vör een
-Tiedlang, dat op de Fangplätze, in Norden
-de Sprottenschwärme utbleeb'n, bie uns
-in de Föör, over gode Fänge an Sprotten
-maak worn, so keem eenige Fischers von
-dorn, wie ok von de Kieler-Föör, mit er
-Handwaad'n naa Eckernför um er Glück
-to versöken, genau so, wenn bie uns nichts
-to fangen, mußten de Fischers vn hier
+Wenn de Saison vör de hiesige Fischerie in uns Föör anfang'n dee un mit grod Fänge an Hering, Siel'n un vör all'n an Breedeln (Sprotten) an't Markt keem, dorto noch veel Fischwark, wat över See mit de Beltböö vun Dänemark, mit de Iisenbahn ut Utland keem, däglich veelmaals 8–10 Wagons bie uns an'd Markt – op vun Dänemark, Norwegen, Sweden, jo oftmaals ok noch von Holland, Belgien, Frankreich un von England mit de leckeren engelsche Hering. Over ok veele Sprotten keem von de Länder, de hier angeb'n sünd.
-ok dor hinnfohrn, wo wat to fang'n wer
-op naa Norden oder naa de Strander-Bucht,
-in de Kieler-Föör, dat hör eben to dat Fischer-
-Leben.
-Menniemaal wer'd ok, dat hier bie uns
-in Sonerburg un Apenrad, wie ok in de
-Flensburger-Föör un ebenso in de Kieler-
-Föör wat to fangen an grödere Sprottenfänge,
-dörch düsse globale Anlandung von
-Sprotten, weern de Priese mit ünner man
-heel mies, jo dat keem mit vör, wo de
-Fänge nie all verköft wor'n, den'n wor im
-Allgemeen von de Vörstänn von de Vereine
-een Beschluß faad dat irstmaal vör
-mehrere Daag, de Fischerie mit de Waad'n,
-instell' worn, ümm de Fischmarkt to
-entlaßten dormit de Rökerien irst maal
-Luft maaken kunn von all dat Fischwark
-wat se sick oplaad harrn, wenn sick de
-Marklaag, denn een lüttbeed beedert harr, wor
-vun de Vörstand bekannt, as de Morgentog
-to maaken, un nie mehr Fischwark, op de
-Waad an'd Land to bring'n, as so, un so veel
-Tövers (Zuber 150℔), wat de Vorstand bestimmt
-harr, so worn de Priese vör'd Fischwark
-ganz von sölbst wer stabil.
-n veele Johr'n, sünd de Tied grod Fänge
+Denn keem noch dat Fischwark von Apenrad, Sonnerburg, Langballigau, Maasholm, so wie manchmaal Elbsprotten un Danziger Sprotten bie uns an'd Markt. Denn weer'd een hille Tied vör de 38 Rökerien bie uns in Eckernför, all dat Fischwark to verarbeiten.
-mit de Sprottnetten (Breedelgarn), un ganz grod
-Fänge an Sprotten, Sielen Juchers un Vullheern
-in de Saison von de Handwaad'n, an Land
-bröögt, Fänge, bed to 80000 ℔ un mehr in
-een Tog, veelmaals an reine Sprotten,
-wenn'd nu bie sunn Fang ok noch mit
-de Pries vör dat Fischwark glücken de, so
-keem bie de enkelte Waad, de sunn
-Slaagerfang maakt harr von 8-16000 Goldmark,
-dor bie rut, dat weer denn ok meistens een
-Sonderfall, denn gewöhnlie, wenn sunn grod
-Fänge von mehrere Waad'n maakt worn,
-weern de Priese ok nie besonders, ick
-weed noch wie mien Vadder un sien Macker
-mit er Söstmanns-Waad ünner Lindhöft,
-een Fang von 1700 Kisten reine Sprotten
-harrn, un noch een paar Waad'n mehr
-een grod Fang hatt harrn, un so de
-Pries vör Sprotten nie günstie wer, wo
-mien Vadder mit sien Mackers bie Heine
-Wiedemann er Fang affleeverten, harr
-hee mit Frankreich telefonert, wo de
-Sardienfischers streikten, op se Sprotten
-vör er Sardienfabrikation brucken kunn,
-hee harr Glück, se köften de ganze Fang
-so kreeg'n se 8 Mark, vör jede Kist Sprotten,
-weern utbetaalt. Wiedemann harr natürlie dat best
-Geschäft dormit maakt.
-XX Hier möche ich noch einfügen, daß
+De grod Rökerien harr'n dormaals all een Gespann mit 2 Peer in Stall, de in de hille Tied von morgens Fröh beed Obends spät in de Gang'n weern, dat Fischwark vun de Brügg, von'd Aukschonsplatz ut de Wagons in Kisten naa er Rökerie to fahr'n un dor afflaad'n. Wo mit ünner an de 200 Kisten un mehr, vull Fisch vör de Porten stahn deen, de all op de Verarbeitung lurn.
-eben vor dem 1. Weltkrieg, der alte Schellhammer
-der auf der Hasenheide, in einem der Glasauschen
-Häuser wohnte, sich eine Motorsäge angefertigt
-oder hat anfertigen lassen, auf Rädern, und
-somit bei vielen Räuchereien, ihr Räucherholz
-damit zu Klaftholz gesägt hatte, es war
-ein große Erleichterung für die alten Holzhauer
-in den Räuchereien, so schaften die Räuchereien
-in Gemeinschat sich auch die große Spönhaumaschinen
-nach dem 1. Weltkrieg an.
+Wat de grod Betriebe mit Peerd un Waag müssen, de mittlere un lütt Betriebe mit er Schottschekaar, oder se nehm sick Fuhrwark an, dat Fischwark wat se bie de Aukschon köfft, ropp to hohln. Wer dat Fischwark verarbeit un vör de Versand ferdie, göng'n mit Peerd un Waag oder mit de Schottschekaar naa de Bahn oder Post hinn. So weer de ganze Dag een hinn un heer – jo, man kunn segg'n, dat weer een Jagerie mit gröne Fischwark. Von'd Markt mit Versandwaar mehrmaals op de Dag, vull belaad'n mit de grod Rollwaagen, naa de Gütterschuppen hinn roll'n, ümm de Waagens to belaad'n.
-De anner Waad'n mit er Fänge kreeg'n bie 5 Mark,
+So wat kann man sick hüt sien Daags bie uns gornie mehr vörstell'n, wat dormaals in Eckernför vör sick gahn iss.
-vör de Kist. De ganze Fang von de Söstmannswaad
-wer sofort in Wagons verlaad, naa Frankrach
-hinn.
-Veelmaals keem dat ok vör, wenn een Maße
-Fischwark in de Föör weer, dat linger Lang,
-deshalb ok de Waadtög vun Knappschaar
-beed naa de Steenwall to, dat Fischwark
-an de Wall trocken weer, un de Fänge
-sick op all de Tög eeniger maaden
-gliekmäßig verdeelt harr, mit beide
-Tövermolln vull, een un ander harr
-denn gewöhnlie, ok noch wat in'd Vörboot,
-oder in'd Meernboot, sunn Daag weern
-dor, denn ok veele Waad'n, de lingerlang
-von de Wall (Küste) een an anner op de
-statschons fischt harrn an bedeelig
-un liggewull, weern dor Waaden mang,
-de noch weniger fung'n, jo mand,
-een wer ok leer utgahn, wo sick de
-Tog nie lohnt harr.
-Bie de Waadfischerie, worn nie bloß reine
-Sprotten fung'n. ok veel Heern(Hering),
-Sielen un Juchers (Kl. Heringssekunda= Jungfische)
-veelmaals ut een Mischfang, wo all de
-Blankfischsorten in weern, jo Anfang de
-diger Johr'n wer dat eenmaal, wo een
-maße Hunstangs (Stichlinge) mang de
-Bie harte Küll un Frostwetter, deen de Fischwärme
+Von de grod Betriebe weern eenige, de sick neben dat Rökern op dat Marineern vun Hering, as Rollmop un Bismarckhering, instellt harr'n – mit een grod Erfolg vör de Absatz von düsse Waar. De Grundlaag aver vör de Rökerien weer de grod hiesige Fischerie mit ehr frische Anlandung von Sprotten. Weern se von de Morgentogfischerie, so weern se naa een paar Stünn, dat se fung'n weern, all op de Obsteekerdisch bearbeit worn. De Sprotten göng'n all ünner de Markennaam „Kieler Sprotten“ as Delikateß per Nachnahme över Postgut in de Versand.
-mit ünner daagelang, jo manchmaal sogar ganze
-Wochenlang, raff meern von uns Föör stahn,
-so dat mit Stellnetten, op vör Sprotten oder Herrn
-(Hering) de ganze Tiede heel gode Fänge maakt warn,
-mit de Waad'n over nichts to fang'n weer, eben
-weil dat Fischwark nie naa Land to, an de
-Wall gahn de, wo de Waaden fischten, wenn
-over naa sun Küllperiode, plötzlie een
-Witterungsümmschwung in sedden de, un
-eenige von de Waad'n an rechte Stee, vör
-all'n de richtige Tied erwischten, wo de
-Fischschwärme sick in Beweegung naa de
-Wall to sedd harrn, so warn meistens
-de ganz grode Slaagerfänge maakt, un
-weer von de Waad'n nie, mang de glücklichen,
-wesen iss, harr dat Naasehn, un müß
-ümmer wer achter dat Glück rann loppen,
-beed ok emm maal een Streemel
-von'd Glück in de Mööd keem, over bie veele
-heel veele bleevt ok dat ut, un müß sick
-op dat nächste Johr vertrösten.
-So weer eben maal dat Fischerleben,
-dor weern eenfach to veel, Nieten mang de
-Glückslose utgeeb'n.
-bis hier her ist der Bericht abgedruckt,
+De Eckernförder Fischerie mit Fischmarkt un Rökerien weer to de Tied dat grödste an de ganze Ostseeküst in all dree Kategorien. Bie 1900 rümm sünd 70–72 Handwaad’n in Eckernför in Betrieb wesen. Dor to hörn alleen 140–144 Böö vun 9 Meter Länge mit 3–4 Mann Besatzung op jedes Boot. Hinto keem noch mehrere Böö mit 3–4 Mann an Bord, de mit Breedelgarns (Stellnetze för Sprotten) fischten, een grod Deel an Quatschen (Quasen), de mit een Bünn utrüst weern, ümm Plattfisch un Dösch lebend an’d Markt to bring'n, un mit Büttgarn, Büttwaad un mit de Tuck fischten (Tuck = Schleppnetz).
-Fr. Daniel
+De Tuckerie kunn bloß uterhalb vun de Hoheitsgrenz bedreeben warrn. To düsse Quatschen keem noch een ganz Deel Jölln, de vör de Fischerie in de Binnenföör bruukt weern, vör de Trizerie, Aalkörf un Stellnettfischerie, mit Büttgarn, Herrngarn, Makrelgarn, Lahsgarn oder Angeln mit 1 oder 2 Mann an Bord. Alln's tosaam weer dat een grod Antaal von Fischerböö mit een Barg Lüüd, und de er Arbeit dormitharrn. Denn de ganze Fischerie – eenerlei wat för een Aart – se weern all op Segel un Reems instellt, dat göng'n all mit Handbetrieb.
+Bie de Büttwaadenfischerie ümm 1900 weer een Boot mit een Dampmaschien un een mit een Motor ut Rudköping in Betrieb. De Tied harr ok vun de Segelquatschen, de bloß irst een paar Johr op de Nack harrn, eenige ümmbuud mit Halfdeck un mit een 6-PS-Viertakt-Dan-Motor ut Kopenhagen utrüst. Von 1902 an worn op de Glasau-Werft de irsten grod Quatschen vun 12–14 Meter Länge as Schwertböö mit een dörchgahn Deck von vörn bet achtern, mit een grod Bünn vun 12–13 Foot, un mit een 4 Tak-Motor von 6 PS utrüst, de von Kopenhag'n keem. Se weern ok noch mit een grod Segellasch optakelt – wölk mit een Boomsegel, de annern mit Schootensegels. Düsse Fischerböö weern to de Tied wull de grödsten un modernsten lang de Sleswig-Holsteensche Ostseeküst wesen.
+Een Quatsch, „de Hertha“, weer mit een Däbelsche-Motor ut Kiel utrüst, womit se de ganze Tied, so lang se in Betrieb wesen iss, een Barg Malesche hatt heevt. De Motorn weer dormaals een grod Fortschritt vör de Fischerie – nie alleen as Erleichterung vör dat Hinn- un Herfahrn naa un von de Fangplätze, sondern ok vör de Fischerie sölbst. Man weer nie mehr so affhängig vun de Witterung, as wenn se bloß op Segeln un Reems angewies weern.
+Ick kann mi noch besinn, wenn ick as Jung'n maal mit mien Vadder an Bord weer, un dor leeg'n mehrere vun de grod Quatschen vör de Holtenbrügg langsied. Se snackten dor miteenanner över dat, wenn noch mehr Böö mit Motorn fischten op de Fangplätze, de Drang toletzt dünner warrn de, so heevt se doch dormaals ok all över naadacht, dat de Fangplätze mehr strapazeert worn mit de Motorfischerie.
+To de grod Quatschen harrn sick eenige noch een lütt Plattkahn buun laaden. Wenn se Sommerdaags maal een Tiedlang mit de Hankenheringsgarns fischten, un se harrn ehr Fang an’d Markt affleevert, so leepen eenige vör’d Vörstrand hinn, smeedden sick dor vör Anker un brögten ehr Netten mit de lütt Kahns an Land. Dor wöörn de Netten an’t Strand op de Strandhaaver utbreeden tom Dröögen. Ümm de Naamiddag deen se er Netten weer tosaam nehm un se weer mit de Kahns an Bord bröögt.
+Dat weer mehrere Johrn so maakt, beed de Fischers sick op ehr Büttgarn-Dröögplatz 2 finsche Latten vun 24 Foot Läng as Recken op Stötten maakt harrn. De Latten weern mit verzinkte Telefondraht, de man in 12 cm lange Stücke affkneepen harr, in een Afstand vun 7–8 cm benagelt. Denn dat vör’d Vörstrand liggen bie östlich Winn, mit dat rann un raff Kutscheern mit de Kahns – dat weer doch to ümständlie.
+Vör de Waadfischerie worn de irsten Motors ümm 1909–10 inbuud. De Fischers, de dat maakten, worn von veele Kolleg’n as halv verrück erklärt. Dat dee sick over bald ännerrn, as se bewiesen wor, dat de Motor vör de Waadfischerie zweckmäßig wer, dormit dat ewige Jongleern mit Masten, Spreeten un de Segellasch bie de Waadfischerie endlie ophohln dee. Beed eben naa de irste Weltkrieg harrn all de Handwaad’n, de in Betrieb, sick mit een Motor utrüst – von de verschiedenen Typen: 4 Tak un 2 Tak, op Dan, Randers, Callessen Apenrad irst mit Benzolmotor, naheer mit 2-Takmotorn – Spidelski ut Leibzig, Jürgensen ut Kiel, Bergedorf, Ecke-Motor von K. Rehbehn u.s.w. De Motorfabriken, de Motors för de Fischerie herstellten, wußen wie Pilze ut de Eer.
+De Fischerie harr sick lang de ganze Küsten so bielüdden op de Fischerie mit Motorn instellt. In de Johr’n von 1905–1907 wanderten veele Fischerfamilien ut, naa Apenrad, Sonerburg, Langballigau, Laboe un Schönbarg. Se harrn all de Hoffnung, op de Fangplätze, de se von er nie Heimat ut befischen kunn, mehr Gelegenheit harrn, er Lebensünnerhold von er Familien to verbeedern. Denn in Eckernför wer de Fischerie eenfach övervölkert, se kunn nie mehr jeden Fischer sien Lebendsgrundlaag sichern.
+De Fangplätze in Norden ümm Alsen worn, so wie so all mehrere Johr’n, von een ganz Deel Eckernförder Fischers befischt, wenn in de Föör bie uns wenig to fang’n wer – hauptsächlie mit de Breedelgarns (Stellnetze för Sprotten). Mit de oppene Segelböö weer de Fahrt naa de Fangplätze in’n Nord’n, to Wintertied, mit allerlei riskante Strapazen dörch de Witterung verbunden. Wenn se dor ankeem, mußten de Fischers sick irstmaal an Land een Logies söken, dat se een Ünnerkunf harrn. Wo geg’n de Fischers mit er grod moderne Motorböö, de jo er Logies bie sick an Bord harrn – deshalb weer dat in de Fremde fahr’n vör düsse Fischers een recht beed Lichter.
+De Fischers, de sick dor mit er Familie een nie Heimat grün’d harrn oder wull, weern dor to Huus, un de ergiebige Fangplätze harrn se, so to segg’n, vör er Huusdöör. Denn von all de Fischers, de dormaals von Eckernför, eenerlei wohin, utwannert sünd, hätt keen dat jemaals gereut. Denn naa wenige Johr’n harrn sick veele dor Huus un Hoff, nie Böö mit Motor utrüst, un ok noch sonst allerlei anschafft, un sick dor wohl föhlt. So hätt man dat jümmers hört.
+Mehrere Johr’n heevt ick dor, as Jung’n, mien Sommerferien bie Verwandte in Sonerburg verbrögt. Eben so keem Vetters un Cousines in er Sommerferien maal naa Eckernför. Wenn se maal fraagt worn, op dat in Eckernför nie beeder wesen weer, se sehn dat as een grod Glück an, dat se in Sonerburg wohn deen.
+Wenn Winterdaags maal vörkeem vör een Tiedlang, dat op de Fangplätze in Norden de Sprottenschwärme utbleeb’n, bie uns in de Föör over gode Fänge an Sprotten maakt worn, so keem eenige Fischers von dor, wie ok von de Kieler Föör, mit er Handwaad’n naa Eckernför, ümm er Glück to versöken. Genau so, wenn bie uns nichts to fangen weer, mußten de Fischers von hier ok dor hinnfohrn, wo wat to fang’n weer – op naa Norden oder naa de Strander Bucht in de Kieler Föör. Dat hör eben to dat Fischerleben.
+Menniemaal weer’d ok, dat hier bie uns in Sonerburg un Apenrad, wie ok in de Flensburger Föör un ebenso in de Kieler Föör wat to fangen an grödere Sprottenfänge. Dörch düsse globale Anlandung von Sprotten weern de Priese mit ünner man heel mies, jo dat keem mit vör, wo de Fänge nie all verköft worn. Denn wor im Allgemeen von de Vörstänn von de Vereine een Beschluß faad, dat irstmaal vör mehrere Daag de Fischerie mit de Waad’n instell worn, ümm de Fischmarkt to entlasten, dormit de Rökerien irst maal Luft maaken kunn von all dat Fischwark, wat se sick oplaad harrn.
+Wenn sick de Marklaag denn een lüttbeed beedert harr, wor vun de Vörstand bekannt, as de Morgentog to maaken, un nie mehr Fischwark op de Waad an’d Land to bring’n, as so un so veel Tövers (Zuber 150 ℔), wat de Vörstand bestimmt harr. So worn de Priese vör’d Fischwark ganz von sölbst weer stabil.
+In veele Johr’n sünd de Tied grod Fänge mit de Sprottnetten (Breedelgarn) un ganz grod Fänge an Sprotten, Sielen, Juchers un Vullheern in de Saison von de Handwaad’n an Land bröögt. Fänge bed to 80.000 ℔ un mehr in een Tog, veelmaals an reine Sprotten. Wenn’d nu bie sunn Fang ok noch mit de Pries vör dat Fischwark glücken dee, so keem bie de enkelte Waad, de sunn Slaagerfang maakt harr, von 8–16.000 Goldmark dor bie rut. Dat weer denn ok meistens een Sonderfall.
+Denn gewöhnlie, wenn sunn grod Fänge von mehrere Waad’n maakt worn, weern de Priese ok nie besonders. Ick weed noch, wie mien Vadder un sien Macker mit er Söstmanns-Waad ünner Lindhöft een Fang von 1700 Kisten reine Sprotten harrn, un noch een paar Waad’n mehr een grod Fang hatt harrn, un so de Pries vör Sprotten nie günstie weer. As mien Vadder mit sien Mackers bie Heine Wiedemann er Fang affleeverten, harr hee mit Frankreich telefoneert, wo de Sardienfischers streikten, op se Sprotten vör er Sardienfabrikation bruken kunn. Hee harr Glück – se köften de ganze Fang, so kreeg’n se 8 Mark vör jede Kist Sprotten utbetaalt. Wiedemann harr natürlie dat best Geschäft dormit maakt.
+De anner Waad’n mit er Fänge kreeg’n bie 5 Mark vör de Kist. De ganze Fang von de Söstmannswaad weer sofort in Wagons verlaad naa Frankreich hinn.
+Veelmaals keem dat ok vör, wenn een Maße Fischwark in de Föör weer, dat lingerLang, deshalb ok de Waadtög vun Knappschaar beed naa de Steenwall to, dat Fischwark an de Wall trocken weer, un de Fänge sick op all de Tög eenigermaaden gliekmäßig verdeelt harrn. Mit beide Tövermolln vull, een un anner harr denn gewöhnlie ok noch wat in’t Vörboot oder in’t Meernboot. Sunn Daag weern dor denn ok veele Waad’n, de lingerlang von de Wall (Küste) een an anner op de Statsschons fischt harrn. An bedeelig un liggewull weern dor Waaden mang, de noch weniger fung’n – jo man, een weer ok leer utgahn, wo sick de Tog nie lohnt harr.
+Bie de Waadfischerie worn nie bloß reine Sprotten fung’n – ok veel Heern (Hering), Sielen un Juchers (kl. Heringssekunda = Jungfische), veelmaals ut een Mischfang, wo all de Blankfischsorten in weern. Jo Anfang de 20diger Johr’n weer dat eenmaal, wo een Maße Hunstangs (Stichlinge) mang de ...
+Bie harte Küll un Frostwetter deen de Fischschwärme mit ünner daagelang, jo manchmaal sogar ganze Weeken lang, raff meern von uns Föör stahn. So dat mit Stellnetten op vör Sprotten oder Herrn (Hering) de ganze Tied heel gode Fänge maakt worn, mit de Waad’n over nichts to fang’n weer – eben weil dat Fischwark nie naa Land to, an de Wall gahn dee, wo de Waaden fischten.
+Wenn over naa sunn Küllperiode plötzlie een Witterungsümmschwung in sedden dee, un eenige von de Waad’n an rechte Stee, vör all’n de richtige Tied erwischten, wo de Fischschwärme sick in Beweegung naa de Wall to sedd harrn, so worn meistens de ganz grode Slaagerfänge maakt. Un weer von de Waad’n nie mang de Gücklichen wesen is, harr dat Naasehn, un müß ümmer wer achter dat Glück rann loppen, beed ok eenmaal een Streemel von’d Glück in de Mööd keem. Over bie veele – heel veele – bleevt ok dat ut, un müß sick op dat nächste Johr vertrösten.
+So weer eben maal dat Fischerleben – dor weern eenfach to veel Nieten mang de Glückslose utgeeb’n.
+Bis hier her ist der Bericht abgedruckt.
+Fr. Daniel
-XX Gebeet vun de Boom an, un denn dat Gebeed to
-uterhalb vun Gulstav-Flach, denn för de
-Grodbelt, un den südlichen naad mittigen
-verdell un no de Howachter-Bucht to
-un vun dor weer naa Norden zu up de Fang platz
-ünner de Probstie naa de Landmarken von
-de Hessensheer von 4 Holt beed naa 1. Holt mutt den
-över Ellerbek Kirchhoss ohrt rekeb deep un wieder na de
-ketrscherbaad büden dahl na de Eckenförder gang daal
-Wie de grödsten Kisten för de gerökerte Goldbutt, wo 1 Stieg
-Stück in Pakt in de Versand keem, naa de verschiedene
-Grodstädte, wo de grooden Kundscha för gerökerte
-Goldbütt weern.
-Von die Monat Mai an, jedes Johr, de grood
-Büttgarn-Fischerie anfang'n de, wurn an de
-Segelquatschen mit en Bünn in, um er
-Büttfang lebendig to hohl'n,
-De lütt Quatschen mit een Mast op, fischte mit
-er Netten in uns Föör un eb'n buden de Föhr fischte,
-de Quatschen mit 2 Masten, de Grodmast un
-de Besan-Mast un de ock gröder weern, beed 10
-un 10,5 Meder Länge; harrn er Fangplätze dor na
-groode Goldbütt fung'n worn, wo dat Stieg Goldbütt,
-över 16 ℔ wegen de, un so, aß Rökerbutt verwänd
-worn, wo se to irst een Dahler un den Mark beed to
-Mark dat Stieg kreeg'n, 1 Stieg wer 20 Stück
-de Fanggründe för düße Quatschen rekte beed
-no Alsen to, to Steenrönn ünner Boknis
-wie ümm de ganze Breedt gehörde, un no Pöhl dee umm
-Mommark in de lütt Belt, den ünner Ärö bie
-Vordrups-Flach naa de Fanggrünn vun Veisnitz-Flach
-un von hier nun weeten og un de Havenfür vund un dad

Projekt Fiete Daniel

User Tools

Differences